De belangrijkste tweet van je leven

«De rechtvaardige zal uit geloof leven»

De rechtvaardige zal uit geloof leven: één zin, zes woorden. Tegenwoordig zouden we dit een “tweet” noemen. Het is een uitstekende samenvatting van de Reformatie en een synthese van de Bijbel. Deze tekst komt vier keer voor in de Bijbel (Hab. 2:4; Rom. 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38), wat ons al doet begrijpen dat we te maken hebben met een heel belangrijk principe: geloof is essentieel voor het leven.

Dit vers was de spirituele en theologische drijvende kracht achter de Reformatie. In 1519, terwijl hij een preek voorbereidde over de brief van Paulus aan de Romeinen, had Maarten Luther een ervaring die bekend staat als “De Toren Ervaring”. Luther schreef:

“Eindelijk, dag en nacht mediterend -over dit vers, «De rechtvaardige zal uit geloof leven»-, door de barmhartigheid van God, begon ik te begrijpen dat de gerechtigheid van God datgene is waardoor de rechtvaardigen leven door een gave van God, namelijk door het geloof. Hier voelde ik me alsof ik helemaal opnieuw geboren was en het paradijs zelf was binnengegaan door de poorten die waren opengegooid. Daar liet zich een heel ander gezicht van de Schrift zien”.

Deze verklaring vertegenwoordigt tegelijk een grote samenvatting van het Evangelie en het Bijbelse zaad dat aanleiding gaf tot de grote ontwakening van de Reformatie, met al haar geestelijke en sociale gevolgen. Het is daarom niet overdreven om te zeggen dat we te maken hebben met de belangrijkste korte boodschap -tweet- in het leven.

Om deze boodschap volledig te begrijpen, gaan we hem vergelijken met een boom: hij heeft een stam -“uit geloof”- die de kern van de zaak is, en twee takken, vitale gevolgen: “de rechtvaardige” en “zal leven”.

We zullen speciale aandacht besteden aan de stam en daarna, in het kort, aan deze twee takken.

UIT GELOOF

Dit is de kern van de zaak, de stam van deze boom.

Wat is geloof?

Christelijk geloof betekent niet geloven in iets, maar geloven in Iemand. De hamvraag is niet wat we geloven, maar in Wie we geloven. De apostol Paulus zei: Ik weet Wie ik geloofd heb (2 Tim. 1:12 HSV). De ontvanger van dit geloof is een levend wezen, de persoonlijke God geopenbaard in de Bijbel en geïncarneerd in Jezus Christus; niet een abstracte, onpersoonlijke kracht.

Wat betekent dit geloof in de praktijk? Geloof omvat drie stappen. Dit zijn precies de stappen die in elke liefdesrelatie worden aangetroffen, en in grote lijnen komen ze overeen met de geestelijke ervaring van Maarten Luther en de conclusies die de basis werden van de Reformatie: Sola fide (door het geloof alleen), Sola Scriptura (door de Schrift alleen), Sola gratia (door genade alleen).

• Geloven betekent kennen.
• Geloven betekent vertrouwen.
• Geloven betekent toegewijd zijn.

Deze drie progressieve stappen, die kenmerkend zijn voor liefdesrelaties, zijn ook terug te vinden in het christelijk geloof:

Geloven is God KENNEN door Zijn Woord

Christenen krijgen het unieke voorrecht om niet alleen in God te geloven, maar Hem ook persoonlijk te kennen. Er is een essentieel onderdeel van een persoonlijke levenservaring. Het geloof is namelijk niet zomaar een ideologie (we zijn niet louter cultuurchristenen) of een religie (dogma en rituelen), maar vooral een relatie: een persoonlijke relatie met Christus. Voor de gelovige is God geen “het”, of een “Hij”; God is de nabije “U”. Dit wordt prachtig beschreven in de eerste zin van het Onze Vader: Onze Vader die in de hemelen zijt, Uw naam worde geheiligd (Mat. 6:9). Jezus vatte dit idee samen in een beslissende uitspraak: Dit nu is het eeuwige leven, dat zij U kennen, de enige waarachtige God (Joh. 17:3).

Hoe kunnen we God leren kennen? We kennen God eerst door zijn verbale openbaring, het geschreven Woord. De geestelijke ervaring van elke christen begint bij het geloof in de Schrift (Sola Scriptura), de diepgewortelde overtuiging dat de Bijbel het woord van God is. Dit was Maarten Luthers eerste stap: hij legde zich toe op het lezen en herlezen van de Bijbel, vooral de brief aan de Romeinen.

Geloven betekent de genade van God in Christus ONTDEKKEN

Kennis wordt gevolgd door vertrouwen. Geloof in het Woord leidt tot geloof in genade (Sola Gratia). Elke liefdesrelatie houdt vertrouwen in. Dit was de tweede stap van Maarten Luther in zijn ervaring. Gods openbaring, begonnen met gesproken woorden, komt tot volle glorie in Christus, het Woord bij uitstek. Christus is het beeld van de onzichtbare God (Kol. 1:15). Om de genade van God in mijn leven te ontdekken en toe te eigenen, moet ik erop vertrouwen dat Christus niet alleen stierf, maar voor mij stierf. De genade van Christus aan het kruis is de kern en het hoogtepunt van het geloof. Laat ons oog daarbij (alleen) gericht zijn op Jezus, de leidsman en voleinder des geloofs... Vestigt uw aandacht dan op Hem (ontdek Hem), die zulk een tegenspraak van de zondaren tegen Zich heeft verdragen (Heb. 12:2-3).

Geloven betekent op God's liefde in Christus ANTWOORDEN met mijn liefde

Vertrouwen leidt tot toewijding, het derde noodzakelijke element in een liefdesrelatie. Het kruis van Christus laat me begrijpen dat God de eerste stap al heeft gezet en dat het nu mijn beurt is om een antwoord te geven. In dit opzicht is het christendom het tegenovergestelde van religie: religies gaan van onder naar boven en beschrijven de inspanningen van de mensen die nodig zijn om God te bereiken. Het christelijk geloof is precies het tegenovergestelde: het gaat van boven naar beneden en beschrijft wat God heeft gedaan om de mensen te bereiken.

Een historisch voorbeeld van deze toewijding die voortkomt uit een antwoord op Gods liefde is te vinden in graaf Nikolaus Ludwig von Zinzendorf (18e eeuw) die diep ontroerd was door een schilderij van de gekruisigde Christus, met een inscriptie eronder: “Dit heb ik voor jou geleden; wat ga jij nu voor mij doen?”. Als antwoord op deze vraag veranderde Zinzendorf zijn leven en stichtte hij de gemeenschap van de Moravische Broeders, een beweging van spirituele ontwakening die een grote invloed had in zijn tijd.

DE RECHTVAARDIGE

Het eerste gevolg van geloof is dat het ons rechtvaardig maakt voor God. Dit is de eerste tak van onze boom.

De apostol Paulus verwoordt het heel positief: Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof, hebben vrede met God door onze Here Jezus Christus (Rom. 5:1). Geloof brengt een onmisbare morele reinheid voort, want niemand is rechtvaardig, ook niet één (Rom. 3:10), we zijn allemaal zondaars. Dit is een van de centrale leerstellingen van de Reformatie: genade reinigt ons van zonde door middel van overdracht. Maarten Luther noemt het de zoete en wonderbaarlijke uitwisseling: door te geloven wordt de zonde op Christus overgedragen en wordt de gerechtigheid van Christus op de zondaar overgedragen. Door het geloof wordt de zondaar rechtvaardig verklaard, ook al is hij nog niet volmaakt (simul justus et peccator).

Bovendien stelt rechtvaardiging voor God ons in staat om rechtvaardig te leven voor mensen. De morele en persoonlijke component wordt gevolgd door de sociale en gemeenschapsdimensie van het geloof. De volgorde is belangrijk: ware gerechtigheid begint met rechtvaardiging voor God. Christelijke ethiek komt voort uit geloof; het is niet louter humanisme, dat mensen probeert te verbeteren uitgaande van de mens zelf. Rechtvaardigheid onder de mensen is alleen mogelijk vanuit de rechtvaardiging voor God.

ZAL LEVEN

Het tweede gevolg van het geloof is het leven. Geloof brengt leven voort. In de tweede tak vinden we de belofte van leven, een woord van hoop. Hoe belangrijk is het om hoop te hebben in een wereld die in het duister tast!

Geloof is essentieel voor het leven hier en nu, maar ook voor het hiernamaals, na de dood. Laten we in meer detail zien hoe vruchtbaar deze tak is.

Het leven hier en nu: overvloed van leven

Jezus zei in een van zijn meest gedenkwaardige woorden: Ik ben gekomen om mijn schapen leven in overvloed te geven (Joh. 10:10 HTB). Het woord «overvloed» in de originele Griekse tekst betekent superieur, optimaal, een kwaliteitsvol leven.

Drie voorbeelden illustreren hoe Jezus overvloedig leven geeft:

• Geloof in Christus geeft licht.
  Ik ben het licht der wereld; wie Mij volgt, zal nimmer in de duisternis wandelen, maar hij zal het licht des levens hebben (Joh. 8:12).
  Zijn licht geeft een diep gevoel van leven en geeft betekenis aan de persoon (identiteit). Het vervangt de hopeloze kreet IJdelheid der ijdelheden! Alles is ijdelheid! (Pr. 1:2) door een jubelende Overvloed van overvloeden! Alles is overvloed!, in de toepasselijke woorden van de Spaanse schrijver en filosoof Miguel de Unamuno.
• Geloof in Christus verandert je.
  Zo is dan wie in Christus is een nieuwe schepping; het oude is voorbijgegaan, zie, het nieuwe is gekomen (2 Kor. 5:17).
  Zijn macht verandert, en blijft de levens van miljoenen mannen en vrouwen veranderen. Zoals de bekende U2-zanger Bono zei: Ik kan niet begrijpen hoe een gewone man, of een zieke man, het leven van zoveel mensen heeft kunnen veranderen.
• Geloof in Christus herstelt.
  Mijn genade is u genoeg, want de kracht openbaart zich eerst ten volle in zwakheid (2 Kor. 12:9).
  Zijn genade versterkt en herstelt de zwaksten, de armen in de ruimste zin. Jezus heeft duizenden verschoppelingen van de samenleving uit de put van existentiële ellende gered, want het geknakte riet zal hij niet verbreken en de kwijnende vlaspit zal hij niet uitdoven (Jes. 42:3).

Geloof in Christus geeft mensen kracht, maar verandert ook de samenleving. Het beste voorbeeld is de protestantse Reformatie. De verspreiding van de Bijbel -het scherpe zwaard dat het middeleeuwse obscurantisme vernietigde- had een grote impact op de samenleving van die tijd en van de volgende eeuwen. Met de Reformatie kregen alle levenssferen, ook de economie en politiek, de impuls van een levend en hernieuwd geloof. Historisch bewijs hiervoor is te vinden bij musici als Bach, Mendelssohn en Händel, schilders als Dürer en Rembrandt, en een lange lijst van wetenschappers, filosofen en politici die het overvloedige leven van het geloof hebben ervaren.

Het hiernamaals: eeuwig leven

Het leven dat voortkomt uit het geloof eindigt hier niet, maar gaat door na de lichamelijke dood. In feite bereikt het dan zijn hoogtepunt, zijn maximale pracht.

Jezus zei: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, wie mijn woord hoort en Hem -God- gelooft, die Mij gezonden heeft, heeft eeuwig leven en komt niet in het oordeel, want hij is overgegaan uit de dood in het leven (Joh. 5:24). Deze woorden hebben een diepgaande betekenis: de belofte van eeuwig leven. Mijn eeuwige bestemming na de dood hangt af van deze tweet: geloof is essentieel voor het leven hier, maar vooral voor het hiernamaals. Vandaar de titel van dit artikel: De belangrijkste tweet van je leven. Besteed er aandacht aan, mediteer er over!

Ik wil niet afsluiten met mijn eigen woorden, maar met die van Jezus zelf, met een warme metafoor, een uitnodiging om een maaltijd te delen:

Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Indien iemand naar mijn stem hoort en de deur opent, Ik zal bij hem binnenkomen en maaltijd met hem houden en hij met Mij (Op. 3:20).

Jezus forceert de deur niet. Hij wacht tot ik hem open. Als ik dat doe, zal deze liefdesrelatie beginnen, samen met het geloof dat ons rechtvaardig maakt en ons eeuwig leven geeft.

Dr. Pablo Martínez